Rinit

Önemseyin!

Yaşam kalitesini etkileyen önemli bir sorun.

Rinit (nezle) çok sık gördüğümüz burun dokusunun iltihabi bir sürecidir. Burun akıntısı, hapşırık, burunda kaşıntı, tıkanıklık gibi bulgularla seyreder. Çoğu zaman önemsenmese de insan sağlığı üzerine olumsuz etkileri olan bir hastalıktır. Burun işlevlerindeki bozulma sonucu uyku bozuklukları ve çocukların okul performanslarında düşme, iş gücü kaybı ve sosyal yaşamlarında olumsuz etkilenme görülmektedir. Ayrıca rinit astım, orta kulak iltihabı, işitme kayıpları, sinüzit gibi bir çok hastalığa da zemin hazırlamaktadır.

Rinit bir çok nedene bağlı olarak gelişebilir. Ama en sık alerjik nedenlere bağlı olarak gelişmektedir. alerjik ve alerjik olmayan başlıklar halinde incelenmektedir.

Alerjik Rinitli hastalarda alerjenlere karşı bağışıklık sistemi tarafından anormal bir yanıt vermektedir. Bu bağışıklık sistemimizin anormal yanıtı sonucunda burun dokusunda mikrobik olmayan bir süreç ortaya çıkmaktadır. Sonuçta burunda tıkanıklık, kaşıntı, hapşırık gibi bulgulara neden olmaktadır.  Hastaların şikayetleri alerjenlerle karşılaşma durumuna göre mevsimsel ya da yıl boyu sürebilir. Mevsimsel alerjik rinit’te (saman nezlesi) hastanın şikayetleri genellikle polenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Bahar aylarında alerjik olunan polenler havada varsa hastaların şikayetleri olur. Diğer zamanlarda rahattırlar. Şikayetler polenlere bağlı olduğu için bölgeler arasında da farklılıklar gözlenebilir.

Bazı hastaların ise şikayetleri çok uzun sürelidir. Yıl boyu (perennial) sürebilir.  Bu hastalar daha çok ev içi alerjenlerine karşı duyarlıdır. Ev tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri gibi ev içinde bulunan alerjenler önlem alınmadığı takdirde yıl boyu semptomlara neden olurlar.

Alerjik riniti olan hastalarda sıklıkla gözlerde de (konjuktivit) kızarıklıklar, kaşıntı ve çapaklanma gibi bulgular görülür. Bu durum daha çok polen alerjisi olan hastalarda gelişmektedir. Öte yandan astım ve alerjik rinit tek hava yolu ve tek hastalık olarak kabul edilmektedir.

“Alerjik rinitli hastalarda astım sık görülmektedir. Rinit varlığında astımın kontrolü de zorlaşır. Mutlaka her ikisi birlikte tedavi edilmelidir”

Alerjik riniti olan hastalar alerjenlerden başka sigara dumanı, keskin kokulara maruz kaldıklarında ya da aşırı sıcak ve nemli ortamlarda da şikayetleri olabilir.

Isı veya nem değişikliği olduğunda nezle şikayetleri başlayabilir. Vazomotor nezle olarak adlandırılan bu durumda burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı görülebilir. Bu belirtiler aynı zamanda sigara dumanına ve keskin kokulara (parfüm dahil) maruz kalındığında ve duygusal bozukluk durumunda da ortaya çıkabilir. Vazomotor nezlenin nedeni alerji değildir. Ancak alerjik nezlesi olan kişilerde de meydana gelebilir.

Uzun süre dekonjestan içeren burun spreyi kullanıldığında da rinit bulguları görülebilir. Bu durum rinitis medicamentosa olarak adlandırılır. Dekonjestan içeren burun spreyleri sadece kısa süreli kullanım için uygundur. Aşırı kullanımları tam tersi etki yapıp burun tıkanıklığına neden olabilir. Bu şekilde yan etki oluşan hastaların doktoru ile temasa geçerek burun spreylerini yavaş yavaş azaltmaları gerekir.

Hormonlarımızdaki değişiklikler sonucu da rinit gelişebilir. Bu durum genellikle gebelik sırasında, ergenlikte, adet dönemlerinde veya hipotiroidi durumlarında görülebilir.

Rinitli hastalarda belirti ve bulgular nelerdir?

• Burunda, damakta, boğazda ve gözlerde kaşıntı
• Burun tıkanıklığı
• Burun akıntısı
• Burunda kaşıntı
• Hapşırık
• Göz altlarında morluk
• Gözlerde sulanma

Rinit Tanısal Yöntemler Nelerdir

Rinit tanısının konulmasında hastanın öyküsü çok önemlidir. Hastanın şikayetlerinin özellikleri, süresi, mevsimler ile ilişkisi, ortaya çıkmasına neden olan faktörler, ailesel alerji öyküsü tanı açısından yol göstericidir. Tetikleyicilerin belirlenmesi amacıyla deri prik testleri yapılabilir. Hastanın durumuna göre ayırıcı tanı için endoskopi ve sinüs tomografisi çekilebilir.

Alerjik riniti olan hastaları nasıl tedavi edebiliriz?

Alerjik rinitli hastalarda korunma tedavinin ilk ve en önemli basamağını oluşturmaktadır. Duyarlı olduğunuz alerjenlere karşı korunma önlemleri için doktorunuz ile birlikte çalışmalısınız.

Rinit tedavisinde antihistaminler (ağızdan ve sprey), kortizonlu (kortikosteroid) spreyler ve tuzlu su kullanılabilir. Burunda tıkanıklık fazla ise ilk başta dekonjestanlar kısa süreli (dört günden az) kullanılabilir. Akıntı çok fazla ise ipratropium burun spreyleri faydalı olabilir. Mevsimsel alerjik riniti olan hastalarda tedavi mevsim öncesi başlanabilir.

İmmünoterapi (aşı tedavisi) alerjik rinit tedavisinde kullanılabilir. İyi seçilmiş hastalarda immünoterapi hem hastalığın tedavisinde hem de gelişebilecek astım gibi hastalıkların önlenmesinde etkili olabilir. İmmünoterapi enjeksiyon yolu ile yapılabildiği gibi son zamanlarda oral yol ile yapılan aşılarla da yapılabilmektedir. Ancak unutmamak gerekir ki aşı tedavisi yapılacaklarda doğru seçim tedavinin başarısı için son derece önemlidir. Bu sürece ancak deneyimli alerji ve immünoloji uzmanları karar verebilirler.