Ürtiker (Kurdeşen)

Sıkıntılı bir süreç,

Alerjik hastalıklarda ürtiker sık görülen bulgusudur.  

Ama ürtiker’in farklı nedenlere bağlı gelişebileceğini de unutmayalım!

Ürtiker yani kurdeşen bir hastalık değildir. Deriden kabarık, basmakla solan, etrafı kızarık, sınırları belirgin kaşıntılı döküntülerdir. Oldukça sık rastlanılan bir durumdur. Yaşamı boyunca her dört kişiden biri en az bir kez ürtiker geçirmiştir.

Ürtikerde görülen kaşıntılı kızarıklık ve şişlikler mast hücrelerinden salınan histamin olarak adlandırdığımız bir maddenin etkisi ortaya çıkmaktadır. Çeşitli nedenlere bağlı olarak salınan histamin, damarlarda genişlemeye, damar duvarında geçirgenliğin artışına ve dolayısıyla damar dışına sıvı çıkışına neden olur. Eğer sıvı çıkışı cilt altına olursa “anjioödem” gelişir. Anjioödem göz çevresi, dudaklarda ve genital bölgelerimizde görülür.

Ürtiker süreye bağlı olarak iki başlık altında incelenir.

  • Akut Ürtiker

  • Kronik Ürtiker

Akut ürtiker çocuklarda daha çok görülür ve çoğunlukla enfeksiyonlar sırasında ortaya çıkar. Ancak besinler, ilaçlar ya da böcek sokmalarına bağlı alerjik reaksiyonlar sonucu da gelişebilir. Genellikle kısa süre içerisinde kendiliğinden geçer.

Ürtiker altı haftadan daha uzun sürerse kronik ürtiker olarak adlandırıyoruz. Hem süre hem de nedenleri açısından akut ile kronik arasında farklılıklar bulunmaktadır.

Kronik ürtiker hastalarının bir kısmında oto antikorlar saptanabilir. Alerjiye bağlı nedenler ise oldukça azdır.

Fiziksel nedenlere bağlı ortaya çıkan ürtikerler

  • Dermografizm
  • Geç basınç ürtikeri
  • Kolinerjik ürtiker
  • Soğuk kontakt ürtiker
  • Sıcak kontakt ürtiker
  • Egzesize bağlı
  • Aquajenik ürtiker
  • Solar ürtiker
  • Vibratuvar ürtiker

Ürtikerde tanısal süreç

Tanı öykü iyi alındığında çok kolaydır. Şikayetlerini olmadığı dönemde geldiklerinde tanımlama önem arz etmektedir.  Bu aşamada karışıklığa neden olmamak için fotoğraf çekmelerini tavsiye edebiliriz. Ayırıcı tanı açısından da önemlidir. Basmakla solması, ürtikerin düzelme süresi, şikayetlerinin ne zamandan beri olduğu (akut, kronik ayırımı için) çok önemlidir. Ürtikerin hangi şartlarda ortaya çıktığı iyi tanımlanmalıdır. Bu bilgiler tanısal işlemler için yol gösterici olacaktır.

Laboratuvar analizleri olası etiyolojik nedenleri araştırmak amacıyla yapılmaktadır. Öyküde alerjik nedenler düşünülüyorsa deri prik testleri yapılabilir. Dışkıda parazit aranabilir. Kronik ürtikerde otoimmüniteyi göstermek amacıyla otolog serum testi,  otoimmün hastalıklar açısından da uygun laboratuvar testleri yapılabilir.

Fiziksel nedenler ile ortaya çıkan ürtikerler için her duruma özgü testler yapılabilir.

Ürtiker tedavisi

Ürtikerin nedeni belirlenebilirse ondan kaçınmak gerekiyor. Antihistaminik ilaçlar ürtikeri ve anjioödemi kontrol etmede başarılıdır. Antihistaminik ilaçlar histamin’in etkisini bloke ederek kaşıntıyı ve ürtikerin tekrarlamasını önler.

Eğer standart tedaviye rağmen şikayetleriniz kontrol edilemiyorsa ilaçlarınızda düzenleme yapılması gerekebilir. Kronik ürtikeri olan hastalarda çoğu zaman semptomları kontrol etmede başarılı olamayabiliriz. Son yıllarda anti-IgE tedavisi ile iyi sonuçlar alınmaktadır.