Atopik Dermatit (Egzama)

Alerjinin ilk adımları…

Egzama, cildimizde kuruluk, kaşıntı, kızarıklık, yer yer küçük kabarcıklar ve pullanmalar içeren lezyonlarıdır. Kronik yani müzmin seyreder. Bir çok nedene bağlı olarak gelişebilir. Alerjik reaksiyonlar ile egzama gelişiyorsa bu durum atopik egzama yada atopik dermatit olarak adlandırılmaktadır.

Atopik egzama (dermatit) çoğunlukla erken çocukluk döneminde başlar. Genetik ve çevresel faktörlerin atopik egzama gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Alerjik yürüyüş olarak adlandırdığımız sürecin ilk basamağında yer alır. İleriki yaşlarda astım ve alerjik rinit gibi diğer alerjik hastalıkların gelişiminin habercisi olma özelliğini taşımaktadır. Atopik egzama (dermatit) hastalarında cildin bariyer özellikleri bozulmuştur. Cildin bariyer fonksiyonlarının bozulması ile su tutma özelliği azalır, kuruluk başlar. Kuruluğa yoğun bir kaşıntı eşlik eder.

Bariyer fonksiyonları bozulması ile alerjenler kolayca cildi geçerek bağışıklık sistemimizi uyarırlar ve alerjik reaksiyon gelişmesine neden olurlar. Bu da atopik dermatitin şiddetini artırır yani cildin daha da kötüleşmesine neden olur.

Atopik egzama (dermatit) hastaların ciltlerinin mikroplara karşı savunma özellikleri de azalmıştır. Normalde cildimizde bulunan mikroplar bu hastalarda enfeksiyonlara neden olabilirler. Enfeksiyonlar hem atopik dermatit’in şiddetini artırır hem de tedaviye yanıtı olumsuz etkileyebilir.

Atopik egzama (dermatit) ve alerji ilişkisi

Atopik dermatiti olan çocukların çoğunda besin alerjileri görülebilir. Alerjiye neden olan besinler tanımlanıp gerekli önlemlerin alınması, tedaviye yanıtın başarısını etkilemektedir. Bu nedenle bu hastalar mutlaka besin alerjisi yönünden alerji ve immünoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Atopik egzamada besin alerjisine neden olan besinler sıklıkla;

• İnek sütü,
• Yumurta,
• Buğday,
• Kuruyemişler (fındık, fıstık vb),
• Yer fıstığı,
• Balık,
• Kabuklu deniz ürünleridir.

Ev tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri ve polenler de atopik dermatit hastalarında alerjiye neden olabilir.

Atopik Egzama (Dermatit) bulguları nelerdir?

Atopik deramtitin en önemli bulgusu cilt kuruluğudur. Kuruluğa bağlı olarak ciltte kaşıntılar meydana gelir. Kaşıntı atopik dermatite özgü cilt yaralarının çıkmasına neden olur. Kaşıntıyı terleme, sıcak, tahriş edici maddeler ve alerjenler artırır. Kaşınma ile cilt bütünlüğü daha da bozulur ve egzama meydana gelir. Egzama kızarık, üzeri pütürlü ve sızıntı bulunan lezyonlardır ve hastanın yaşına göre vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkar.

• Süt çocukluğu dönemi;

  • Genellikle yüzde (sıklıkla yanaklarda), saçlı deride, diz ve dirsek bölgelerinde ve kulak arkasında görülür. Bez bölgesi genellikle etkilenmemiştir.

• İki yaşından büyük çocuklarda

  • Daha çok dirsek önü, diz arkası, boyun, el ve ayak bileği bölgesini tutar. Yüz ve göz kapaklarında bu dönemde lezyon görülmemeye başlar. Tutulan bölgelerde deride kalınlaşma, kabalaşma ve deri çizgilerinin belirginleşmesi gözlenir.

• Ergenlik döneminde

  • kaşıntı ve deride kalınlaşma ön plandadır. Lezyonlar daha çok el ve ayak bilekleri, kol ve bacakların iç yüzlerinde, göz çevresi, yüz, boyun ve gövdenin üst kısmındadır. Bu dönemde egzama sadece ellerde görülebilir. Genellikle ciltte çizgilenme, kalınlaşma ve rengin kahverengileşmesine neden olur.

Atopik egzama (dermatit) tedavi

Atopik egzama kronik bir hastalıktır ve kür sağlayacak bir tedavi yöntemi henüz yoktur. Hafif vakaların önemli bir bölümü kendiliğinden geçer.

Atopik egzamada tedavinin hedefleri:

• Cildin nemlendirilmesi
• İlaç tedavisi
• Koruyucu önlemler

Cildin Nemlendirilmesi yani cilt kuruluğunun giderilmesi çok önemlidir. Bunu sağlamak için ılık suyla banyo yaptırılabilir. Banyo sırasında cildi tahriş edebilecek uygulamalardan kaçınmak gerekir. Hastalığının derecesine göre sıklığına ve yöntemine (küvet içerisinde ya da duş) doktorunuzla karar verebilirsiniz. Banyodan sonra cildin suyunu korumak amacıyla nemlendiricilerin kullanılması çok önemlidir. Su bazlı ya da yağ bazlı nemlendiriciler kullanılabilir. Bu seçimi doktorunuzla birlikte yapabilirsiniz.

Nemlendiricilerin alerjen ya da kimyasal madde içermemesine dikkat edilmelidir.

İlaçlar ile tedavide amacımız, ciltte meydana gelen alerjik reaksiyonların baskılanmasıdır. Atopik egzaması olan hastalarda ciltte bağışıklık sistemimize ait hücrelerin birikimine bağlı iltihabi bir süreç vardır. Bu iltihabi sürecin baskılanması tedavinin en önemli basamağını oluşturmaktadır. Tedavide daha çok lokal uygulanan ilaçlar kullanılır. Ama tedaviye yanıt alınamayan hastalarda sistemik olarak kullandığımız ilaçlarda bulunmaktadır.

Kortizon içeren kremler en etkin ilaçlardır. Bu ilaçları kullanırken mutlaka doktor tavsiyesine uyulmalıdır. Doktor tavsiyesine göre kullanıldığı sürece ciddi yan etkilere yol açmazlar. Olası yan etkileri arasında deri incelmesi, renklenmede azalma, çizgilerin oluşması, deri altı kanamalar, deri altı damar genişlemeleri sayılabilir. Çok güçlü etkiye sahip kortizonlu ilaçların uzun süre deriye uygulanması ile nadiren ciddi sistemik etkiler de ortaya çıkabilir.

Tedaviye hastalığın kontrolünü sağlayacak en zayıf etkiye sahip kortizonlu ürünü seçerek başlanmalı ve kontrol sağlanır sağlanmaz da daha zayıf etkili bir ürüne geçilmelidir. Özellikle yüz gibi hassas bölgelerde mümkün olan en zayıf kortizonlu kremi kullanmaya özen gösterilmelidir.

Kortizon içermeyen kremler pimekrolimus ve takrolimus atopik dermatit tedavisinde kullanılan diğer ilaçlardır. Kortizonlu ilaçlarda görülen yan etkilere yol açmazlar. Yüz gibi hassas deri bölgelerinde kullanılabilirler. İki yaşından büyük bebeklerde hafif ve orta şiddette atopik dermatit tedavisinde kullanılması tavsiye edilmektedir. Bağışıklık sisteminde sorunu olan çocuklarda kullanılmamalıdır.

Atopik egzaması olan hastalarda enfeksiyon gelişme riski artmıştır. Bu durumda tedaviye uygun antibiyotikte eklenmelidir.

Atopik egzama (dermatit) hastalarının alacağı önlemler nelerdir?

Kaşıntıyı önleyin  

Kaşıntı, döküntü veya diğer semptomları neyin daha da kötüleştirdiğini çözmek önemlidir. Kaşınma ve ovalama cildi tahriş eder ve durumu daha da kötüleştirir.

• Tırnaklarınızı kısa, düz ve temiz tutun.
• Kaşıntı hissettiğinizde nemlendirici uygulayın.

Aşırı sıcak veya nem, alerji, aşırı duygusal durumlar ve stres kaşıntı ve döküntüyü artırabilir.

Tahriş edicilerden uzak durun

Tahriş edici maddelerden (kimyasallar, çözücüler, sabun, deterjan, güzel kokular, cilt bakım ürünleri, bazı kumaşlar ve sigara) kaçınmanız gerekiyor.

• Yeni satın aldığınız tüm elbiseleri yıkayınız. Formaldehit ve diğer tahriş edici kimyasal maddeler yeni elbiselerde bulunabilir.
• Diğer kumaşlara nazaran daha az tahriş edici olan pamuk veya pamuk karışımlı elbiseler giyinin. Yün veya diğer tahriş edici kumaşlardan sakının.
• Kokusuz ve boyasız deterjanlar kullanın. İkinci bir durulama çamaşır deterjanındaki deterjan kalıntılarının giderilmesine yardımcı olabilir.
• Güneş yanmalarına karşı yüksek faktörlü koruyucu kremler kullanın.
• Yüzdükten sonra duş yapın ve nemlendirici uygulayın.

Evinizin sıcaklığını ve nemini uygun hale getirin.

Aşırı sıcaklık ve rutubet atopik egzamalı kişiler için sorun oluşturabilir. Aşırı sıcak ve aşırı nemden kaynaklanan terleme cildi tahriş edebilir. Düşük nem ciltten su kaybına yol açar. Bu durum kuruluğa ve cilt tahrişine yol açar.

• Yaşadığınız ortamın sıcaklığını ve nem düzeyini uygun hale getirin.
• Egzersiz yaparken ve sıcak havalarda gevşek, geniş ve seyrek dokumalı kıyafetler giyinin.

Alerjenlerden kendinizi koruyun

Alerjiler egzama semptomlarını başlatabilir veya kötüleştirebilir. Besin alerjileri atopik dermatitli hastaların yarısına yakınında bulunabilir. Çocuklarda süt, yumurta, yer fıstığı, buğday, fındık, soya, balık ve kabuklu deniz ürünleri egzamayı tetikleyebilir.

Duygu durumunuz ve stres, egzamanızın şiddetini etkileyebilir.

Duygu ve stres atopik dermatite yol açmaz, ancak kaşıntı ve kaşınmaya neden olabilir. Stresler kaşıntı-kaşınma döngüsüne yol açabilir ve durumu daha da kötüleştirebilir.

• Hastalığınızla daha iyi mücadele etmek için hastalığınızla ilgili bilgi düzeyinizi artırın.­
• Aile bireyleriniz ve arkadaşlarınızın destekleyici olmasını sağlayın.
• Olumsuz durumları nasıl tedavi edeceğinizi öğrenin.
• Duygu ve stresle mücadelenizde yardım alın.

Enfeksiyonlara karşı dikkatli olun.

Cilt enfeksiyonları atopik dermatitli kişiler için sık sık problem oluştururlar. Bulaşıcı organizmalar (bakteriler, virüsler, mantarlar) çoğu kez cilt üzerinde sayıca normalin üzerinde seyreder. Kaşınan veya tahriş olan cilt daha kolay bir şekilde iltihaplanır.