İlaç Alerjisi

Çaremiz kabusumuz olmasın.

Ama günah keçisi de yapmayalım!

Herhangi bir nedenle kullandığımız ilaçlara bağlı bazı kişilerde sorunlar ortaya çıkabilir. İstenmeyen ilaç reaksiyonları olarak tanımladığımız bu durumların büyük çoğunluğunu öngörülebilen reaksiyonlar oluşturmaktadır. Aspirin kullanımına bağlı midede irritasyon, kulak çınlaması, yüksek doz parasetamol alımına bağlı karaciğer hasarı, antibiyotik kullanımına bağlı ishal ortaya çıkması beklenen yan etkilerdir.

Oysa ilaç alerjisi öngörülemeyen, bağışıklık sistemimizin gelişiminde yer aldığı reaksiyonlardır. Sıklığı ise oldukça azdır.

İlaç alerjilerinde bulgular bir ilacın uygun dozda kullanımından kısa süre (dakika-saatler) sonra ya da günler haftalar içerisinde ortaya çıkabilir. İlaç alerjilerinde basit cilt döküntüsü, ağır yaşamı tehdit eden anafilaksi ya da bir çok organı birlikte etkileyen sistemik reaksiyonlar görülebilir.

İlaç Alerjilerinde belirti ve bulgular nelerdir?

İlaçlara karşı gelişen alerjik reaksiyonların bulguları altta yatan immünolojik mekanizmaya göre değişmektedir. Süre olarak bakıldığında ise ilaç alımından kısa süre sonra yani erken  (dakikalar-saat) ortaya çıkanlar ve saatler-günler sonra yani geç ortaya çıkanlar olarak ayrılabilir. Erken gelişen reaksiyonlarda bulgular genellikle aşağıdaki gibidir.

• Ürtiker (kurdeşen) (ciltte kaşıntı kızarıklık ve şişlik)
• Yüzde, göz çevresinde ve dudaklarda şişme
• Ciltte basmakla solmayan döküntüler
• Nefes darlığı
• Öksürük
• Göğüste hışıltı
• Tansiyon düşmesi
• Çarpıntı
• Karın ağrısı
• İshal görülebilir

İlaçlara bağlı olarak geç gelişen reaksiyonlarda belirtiler saatler hatta günler sonra ortaya çıkabilir. Ciltte küçük döküntüler ilk bulgular olabilir. Ciltte içi sıvı dolu kabarcıklar, ağız içerisinde ve dudaklarda soyulmalar gibi Steven’s Johnson sendromu olarak adlandırılan ağır bir tablo gelişebilir. Geç gelişen ilaç alerjilerinde bir çok sistem de etkilenebilir. Ateş, karaciğer, kalp ve böbrek hasarı, lenf bezlerinde büyüme gibi sistemik reaksiyonlarda görülebilir.

Alerjik reaksiyonlara neden olan ilaçlar

Tıbbi amaçla kullanılan her ilaç alerjik reaksiyona neden olabilir. Çocuklarda sıklıkla antibiyotikler ve ağrı kesici ateş düşürücü ilaçlar alerjik reaksiyonlara neden olmaktadır.

• Antibiyotikler (penisilin ve sefalosporinler)
• Aspirin ve diğer nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar (İbuprofen).
• Epilepsi (sara) ilaçları
• Kanser ilaçları
• Monoklonal antikorlar

İlaç alerjisine nasıl tanı koyabiliriz?

İlaç alerjisini tespit etmeye yönelik bir test ne yazık ki bulunmamaktadır. Ancak daha önce sorun yaşadığınız ilaçların neler olduğu, belirtilerin şiddeti ve tanımı, çıkış süresi, nasıl ve ne kadar sürede düzeldiğinin bilinmesi sizlere tanıda yardımcı olacaktır. Bu bilgiler ışığında gerekirse tanısal testlerin planlaması yapılacaktır.

İlaç alerjisini değerlendirirken hastanın ihtiyacına, daha önce yaşanan sorunun özelliğine göre şüpheli ilaçlar veya kullanabileceğiniz güvenli alternatif ilaçlar ile testler yapılmaktadır. Bunlar,

• İlaçlar ile deri testleri
• Yama testleri
• İlaç yükleme testleridir

Bu testler ancak deneyimli alerji ve klinik immünoloji uzmanları tarafından güvenli ortamlarda yapılabilir.

İlaç Alerjisi Tedavi yaklaşımları nelerdir?

İlaca bağlı alerjik reaksiyon gelişirse ilk yapılacak olan sorumlu ilacı doktorunuza danışarak kesmenizdir. Hafif döküntüler ilaçlar ile tedavi edilebilir. Hayatı tehdit eden alerjik reaksiyon (anafilaksi) ise acil müdahale gerektiren tıbbi bir durumdur. Hiç zaman kaybetmeden acil servise başvurulmalıdır.

Bazı hastalarda alerjiye neden olan ilacın mutlaka kullanılması gerekmektedir. Böyle durumlarda duyarsızlaştırma metodu uygulanır. Bu metot ile bağışıklık sistemimizin geçici olarak ilaca karşı tepkisizliğe alışması sağlanır.

İlaç alerjisi hakkında akılda bulunması gerekenler nelerdir?

• İlaç alerjisi şüphesi varsa mutlaka alerji ve immünoloji uzmanı tarafından değerlendirilmeniz ve uygun testlerin yapılması gerekmektedir.
• İlaç alerjiniz kesinleşmiş ise kullanmamanız gereken ilaç/ilaçların listesini doktorunuzdan isteyin ve yanınızda taşıyın. Bu hayati önemdedir.
• Çapraz ilaç reaksiyonlarının engellenmesi için ilaç alerjileriniz konusunda doktorunuzu mutlaka bilgilendirmelisiniz.
• İlaç alerjilerinin geçici olup olmadığına ilişkin yeterince bilgi yoktur. Bu nedenle alerji uzmanı tarafından hasta değerlendirilip gerekli testler yapıldıktan sonra ilaç alerjisinin devam edip etmediğine karar verilmelidir.
• Kesinleşmiş ilaç alerjilerinizin e-nabız sisteminde yer almasını doktorunuzdan isteyin ve yetkili kişilerin ulaşması konusunda gerekli izinleri verin.