DENİZ ANALARI ve ALERJİLER
Deniz anası sokmalarına karşı önleminizi alın.
Yaz tatili ve deniz. Her şey çok güzel. Tüm yıl özlemle beklediğimiz tatilde hiç beklemediğimiz deniz canlılarına bağlı bazı sorunlarla da karşılaşabiliriz. Deniz anası (jellyfish). Denizde yüzüyorken ya da dalıyor iken deniz anaları ile temas edebilirsiniz. Temas sırasında deniz anası dokunaçları üzerinde milyonlarca bulunan mikroskobik dikenli iğnelerinin size batmasıyla zehrini zerk eder.
Deniz anasının dokunduğu yerde şiddetli ağrı ve kızarıklık meydana gelir. Bazı deniz anaları ise daha ağır reaksiyonlara yani şok tablosuna neden olabilir. Ama bu durum daha nadirdir.
Deniz anası sokması sonucunda neler olabilir?
Lokal şikayetler
- Sokulan yerde ağrı, yanma ve karıncalanma
- Cilt üzerinde deniz anasının dokunduğu yerde kırmızı, kahverengi veya morumsu izler bulunabilir.
- Kaşıntı ve şişlik
- Sokulan yerden ağrı kolunuza ya da bacağınıza doğru yayılabilir.
Sistemik şikayetler
Bazı durumlarda deniz analarının sokmalarına bağlı şiddetli reaksiyonlar gelişebilir. Kısa sürede (dakikalar ya da saatler sonra) bir çok sistemimizi etkileyen ağır bir tablo ile karşılaşabiliriz. Elbette bu şikayetlerin ağırlığı deniz anasının türüne, sağlık sorunlarınızın varlığına, sokma süresi ve alanına bağlıdır. Çocuklarda reaksiyonlar daha şiddetli olabilmektedir.
Ağır reaksiyonlara bağlı şikayetler nelerdir?
- Karın ağrısı, bulantı ve kusma,
- Baş ağrısı,
- Kas ağrısı ya da spazmlar,
- Halsizlik, bilinç bulanıklığı,
- Kardiyak sorunlar gelişebilir.
Irukandji sendromu; çok ağır reaksiyonlarda gelişebilir. Ölüm korkusuna neden olabilir. Kas-iskelet sisteminde şiddetli ağrı, titreme, mide krampları, tansiyon yükselmesi ve kalp sorunlarına neden olabilir. Ağır reaksiyonlara neden olan deniz anaları daha çok okyanuslarda rapor edilmiştir.
Deniz anası sokunca ne yapabiliriz?
- İnce bir cımbızla görünür dikenler dikkatlice çıkarılmalıdır.
- Sokulan bölgeyi 25-45 dakika arası 40-45C arası sıcak suda tutun.
Faydası olmayan işlemler. Bu işlemleri lütfen yapmayın!
- Deniz suyu ya da tatlı su ile yıkamak
- Sokulan yere İdrar dökmek
- Bölgeyi kazımak
- Amonyak, alkol ya da sirke sürmek.
- Yoğurt sürmek
- Havlu ile sarmak
Ağır sistemik reaksiyonlar gelişmiş ise;
- Mutlaka 112 acil yardım isteyin. Semptomların şiddetine göre yeniden canlandırma işlemi uygulanabilir. Varsa zehir için antidot verilebilir.
- Antihistaminik ya da kortikosteroid ilaçlar kullanılabilir.
- Göz ya da göz çevresinde temas varsa yıkama işlemi yapılmalı ve mutlaka uzman ile temasa geçilmelidir.
Önlem olarak ne yapabiliriz?
- Öncelikle girmek istediğimiz deniz hakkında bilgi almalıyız. Deniz analarının bulunduğu bölgeleri gösteren uygulamalar bile var. MedusApp bunlardan birisi.
- Deniz analarının çok bölgede denize girmeyin.
- Sokmalara karşı ayakkabı ve yüksek teknoloji ürünü sokmalara karşı yapılmış elbiseler giyebilirsiniz.
- Anafilaksi öyküsü olanlar mutlak surette yanlarında adrenalin oto-enjektör taşımalıdır.
Prof. Dr. Can N KOCABAŞ
Kaynak;
- Infectious Disease Clinics of North America, 2019.
